ΟΛΑ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ – Οι 422 Μεσσήνιοι πεσόντες στο Αλβανικό Μέτωπο

ΔΕΙΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΟΛΑ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ 422 ΜΕΣΣΗΝΙΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟ 1940-41

View this document on Scribd

πηγή:http://newsmessinia.blogspot.com

ΚΟΥΒΕΛΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

 Το Κούβελα είναι ένα από τα Αρβανιτοχώρια της Τριφυλίας, που υπαγόταν στα Σουλιμοχώρια και με ιστορία που ξεκινάει από πολύ παλιά. Τον 14ο και 15ο αιώνα οι Αρβανίτες που εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο, έφτασαν και στην περιοχή του Kούβελα, με τη «φάρα» των Μπουαίων που θα διαφεντέψει στην ορεινή Τριφυλία για 100 με 150 περίπου χρόνια. Στην αρχή εγκαταστάθηκαν στην τοποθεσία «Λιόπεσι», όπου και δημιούργησαν το ομώνυμο χωριό τους, σε υψόμετρο 900 μέτρων, περίπου στη βόρεια πλευρά μιας κορυφής των Νομίων Ορέων, του ΚουβελαίικουΆι Λιά, του (κατά Παυσανία) Ελαΐου όρους.

Η τοποθεσία αυτή, που κατά τις πρώτες δεκαετίες του 1900, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της, έγινε γνωστή με το όνομα Παλαιοχώρι και Χαλάσματα. Το χωριό Λιόπεσι ονομάστηκε αργότερα Άνω Κούβελα, από κατοίκους του οποίου δημιούργησαν πιο κάτω, στην ίδια βόρεια πλευρά του Κουβελαίικου Άι Λια (φωτ. 5η), το σημερινό χωριό Κούβελα.

Από τα ερείπια των σπιτιών των οποίων οι τοίχοι διατηρούνται σε κάποιο ύψος, συμπεραίνει κανείς ότι είναι κατασκευής διαφόρων εποχών, γεγονός σύμφωνο με την παράδοση. Οι τοίχοι τους έχουν πλάτος ένα μέτρο περίπου και είναι κατασκευασμένοι μόνο με ογκολίθους «ξεροτοίχι». Υπάρχουν όμως και πιο καινούργια σπίτια, στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί συνθετικά υλικά, όπως άμμος κι ασβέστης.

Το χωριό Λιόπεσι, οφείλει το όνομά του στον αρχηγό της φάρας, η οποία εγκαταστάθηκε πρώτη στην περιοχή αυτή, περί το έτος 1400. Οι έποικοι Αρβανίτες ήταν φυσικό να έπαιρναν το όνομα του φυλάρχου τους που ήταν γνωστός στους ομοφύλους τους κάθε περιοχής.

Στα χρόνια της Α’ Τουρκοκρατίας το Λιόπεσι μετονομάστηκε σε Άνω Κούβελα.

Κατά το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα οι κάτοικοι, για να βελτιώσουν την διαβίωση τους, άρχισαν να κατεβαίνουν χαμηλότερα και να φτιάχνουν το νέο τους χωριό, το «Κούβελα». Το Κούβελα βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μέτρων, στο βόρειο άκρο του νομού Μεσσηνίας, σε απόσταση 64 χλμ. ΒΔ της Καλαμάτας και 16 χλμ. από τοΔώριο.

Το Κούβελα πήρε το όνομά του από κάποιον που τον έλεγαν «Κουβελά», γιατί ασκούσε εκεί το επάγγελμα του μελισσοκόμου. Είχε κυψέλες, τις οποίες στην καθομιλουμένη τις έλεγαν «Κουβέλια», από σχετική Σλαβική λέξη.

Κατά την τοπική παράδοση οι πρώτοι οικιστές του χωριού, ήσαν δύο αδέρφια, ο Ντέντες και ο Κόρδας, από τους οποίους δημιουργήθηκαν οι δύο ρούγες του χωριού: η Ντεντόρουγα, ανατολικά της παλιάς βρύσης του χωριού και η Κορδόρουγα δυτικά

Το Κούβελα λεγόταν και «Αγία Παρασκευή» και στην αρβανίτικη διάλεκτο, την οποία μιλούσαν παλιά οι κάτοικοι του, «Σινέ Πρίμτε». Πήρε το όνομα αυτό από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής που βρισκόταν στο μέρος που έχει χτισθεί η εκκλησία της Αγίας Τριάδας.

Στις διάφορες απογραφές το χωριό παρουσιάζει την εξής πληθυσμιακή εξέλιξη:

Έτος 1689 κάτ. 38, 1700 κάτ. 94, 1805 οικ. 25, 1830οικ. 41, 1835 κάτ. 386, 1844 κάτ. 447, 1861 κάτ. ΆνωΚούβελα 163 – Κάτω (Κούβελα) 309, 1876 κάτ. Άνω και Κάτω (Κούβελα) 503, 1879 κάτ.441, 1896 κάτ. 503, 1907 κάτ. 498, 1920 κάτ. 451, 1928 κάτ. 475, 1940 κάτ. 427, 1951 κάτ.382, 1961 κάτ. 306, 1971 κάτ. 165, 1981 κάτ. 100, 2001 κάτ. 262, 2011 κάτ. 180.

Στο Κούβελα ανήκουν οι συνοικισμοί Μάτεσι, Μαυρομάτι και Μπιζό (Κυψέλη). Τα δύο πρώτα έχουν εγκαταλειφθεί από πολύ παλιά ενώ στο τελευταίο οι κάτοικοι φτιάχνουν τα σπίτια τους τα τελευταία χρόνια και τα χρησιμοποιούν για τη θερινή τους κατοικία.

Οι απογραφές αφορούν το χωριό Κούβελα μόνο, χωρίς τους συνοικισμούς του.

Το Κούβελα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας έβγαλε κλεφτοκαπεταναίους και μεγάλους αγωνιστές του 1821, όπως τον Αντώνη Κουβελιώτη, Ιωάννη Κόρδα, Γιαννάκη Μέλιοκαι τα αδέλφια του Κωνσταντή και Δημήτρη, Παν/τη Ντούφα, Γεώργιο Κωστόπουλο,Κωσταντή Γαλάνη, Χρόνη Μινόπουλο και άλλους, από τη δράση των οποίων έγινε γνωστό και το χωριό.

Μέχρι τη δεκαετία 1950, το Κούβελα ήταν σχεδόν απομονωμένο και οι κάτοικοί του ως γεωργοί, κτηνοτρόφοι και κυνηγοί, είχαν περιορίσει τις δραστηριότητές τους στη φτωχή και πετρώδη γη, την καλλιεργούσαν με το «αξινάρι», διέτρεφαν τα ποίμνιά τους με το λίγο χορτάρι της φτωχής γης τους και κυνηγούσαν για να εξασφαλίσουν την αναγκαία τροφή. Μετά το 1950, όπως έγινε σε όλα τα ορεινά χωριά, οι κάτοικοί τους άρχισαν να εγκαταλείπουν το χωριό, για αναζήτηση καλύτερων συνθηκών ζωής σε μεγάλες πόλεις και σε ξένες χώρες. Με την πάροδο του χρόνου οι γέροντες που απόμειναν άρχισαν να εκλείπουν, με αποτέλεσμα το χωριό να ερημώνει και να μένει με ελάχιστους μόνιμους κατοίκους. Αρκετοί από τους ξενιτεμένους έφτιαξαν τα σπίτια τους και τα χρησιμοποιούν για ολιγόχρονη διαμονή κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Το χωριό είναι περιποιημένο και καθαρό, με ανακαινισμένα πέτρινα σπίτια και μια συμπαθητική μικρή πλατεία. Από το Κούβελα ξεκινάει ένας φιδωτός δρόμος, που κατεβαίνει την απότομη πλαγιά της κοιλάδας και μετά από 7 χλμ. καταλήγει στις όχθες της Νέδας σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία δίπλα στη γέφυρα που οδηγεί στις απέναντι πλαγιές και τα χωριά τους. Στα μισά της διαδρομής ο δρόμος περνάει μέσα από το εγκαταλειμμένο χωριόΜαυρομμάτι και την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, όπου σώζονται μερικές παλιέςτοιχογραφίες. Στην τοιχογραφία με την Παναγία βρεφοκρατούσα διακρίνεται η υπογραφή Βασίλειος Π. Γεννηματάς, με ημερομηνία 17 Φεβρουαρίου 1887. Μετά το Κούβελα στα 900 μ., υπάρχει ένας δρόμος αριστερά (βόρεια) που μετά από 4 χλμ. οδηγεί στο μικρό χωριόKυψέλn (Μπιζό). Οι κάτοικοί του έρχονται μόνο τα καλοκαίρια, αλλά διατηρούν την ωραία εκκλησία του Άι Γιώργη με την απολαυστική θέα στις κατάφυτες πλαγιές.

Το Κούβελα από το έτος 1836 που συστάθηκαν οι δήμοι του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, υπαγόταν στο Δήμο Δωρίου (έδρα του Δήμου το Σουλιμά ως το 1906) μέχρι το έτος 1912 που έγινε ανεξάρτητη κοινότητα με το Διάταγμα 31-8-1912 (Φ.Ε.Κ. 262/1912) και με τους συνοικισμούς Μαυρομάτι και Μπιζό(Κυψέλη). Το έτος 1998 με το σχέδιο «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ»αποτελεί και πάλι Δημοτικό Διαμέρισμα του νεοσύστατου Δήμου Δωρίου με το συνοικισμό Μαυρομάτι και Κυψέλη (πρώην Μπιζό). Από 1-1-2011 αποτελεί κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Δωρίου του νεοσύστατου Δήμου Οιχαλίας (ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ).

Σημ: Οι πληροφορίες είναι από το βιβλίο «ΚΟΥΒΕΛΑ» του Σωτηρίου Παπαδόπουλου, τον πλήρη ταξιδιωτικό οδηγό της Μεσσηνίας και τα αρχεία περί συστάσεως και εξελίξεως των δήμων και κοινοτήτων 1836-1939 και διοικητικής διαιρέσεως του κράτους. (ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ http://anodorio.blogspot.gr/)

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ http://kouvela.blogspot.gr/ του κ. Κ. Ηλιόπουλου

ΚΛΕΣΟΥΡΑ ΔΩΡΙΟΥ -50 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Έχασε τη μάχη η 23χρονη Κωνσταντίνα

Η 23χρονη ,Κωνσταντίνα Σταυροπούλου φοιτήτρια με καταγωγή από την Κόκλα ,μετά από τρεις εβδομάδες νοσηλείας στη ΜΕΘ του Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας , υπέκυψε σήμερα πρωί στα βαριά τραύματά της. Η άτυχη κοπέλα είχε τραυματιστεί βαριά στο τροχαίο που σημειώθηκε το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου, όταν Ι.Χ επιβατικό συγκρούστηκε με φορτηγό αυτοκίνητο και λεωφορείο, στο οποίο επέβαινε η νεαρή κοπέλα. Η Κωνσταντίνα ήταν φοιτήτρια βιολογίας στην Θεσσαλονίκη.(http://www.tharrosnews.gr)

Ευχόμαστε στους οικείους της δύναμη και κουράγιο και τους συλλυπούμαστε από καρδιάς.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΑΛΘΗΣ ΕΝ ΕΤΗ 1953. ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΡΙΜΗ.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ των Σχολείων μας … Για να θυμόμαστε και να κρίνουμε
Ιστορικές Εκθέσεις των Δημοτικών Σχολείων Βασιλικού και Μάλθης
του Δημήτρη Α. Δριμή, εκπαιδευτικού, τ. δημάρχου Αετού
  Το 1953, ο τότε Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων της Τριφυλίας ζήτησε από τους Διευθυντές των σχολείων να υποβάλλουν ιστορικές εκθέσεις των σχολείων τους. Στις εκθέσεις των σχολείων που παραθέτουμε έχει τηρηθεί η ορθογραφία και η σύνταξη των πρωτοτύπων. Η γραφή, για τεχνικούς λόγους, είναι μονοτονική και όχι πολυτονική όπως ήταν στις πρωτότυπες εκθέσεις. Οι πληροφορίες που αντλούνται, πέρα από τις μνήμες που ανασύρονται, είναι πολλές και ρίχνουν φως σε μια πρόσφατη, σχετικά, περίοδο του τόπου μας. Ας μην ξεχνάμε πως οι εκθέσεις συντάχθηκαν στη δύσκολη περίοδο των μεταπολεμικών και μετεμφυλιακών χρόνων.
Σύμφωνα με την έκθεση του διευθυντή, το δημοτικό σχολείο Βασιλικού λειτουργούσε στο Άνω Βασιλικό (Κατσούρα το παλαιότερο όνομα) μέχρι το 1916. Το ίδιο έτος ιδρύθηκε μονοτάξιο στη στάση Βασιλικού, το οποίο αναβαθμίστηκε σε διτάξιο το 1923. Η έκθεση πληροφορεί, τέλος, πως το σχολείο στεγαζόταν σε ακατάλληλο ιδιωτικό κτίριο ενώ το άνω και κάτω Βασιλικό συναποτελούν την κοινότητα Βασιλικού. Αξίζει να σημειωθεί η ανάπτυξη οικισμών στις στάσεις του τραίνου.
Σύμφωνα με την έκθεση του Δ`ντή, το 1/τάξιο δημοτικό σχολείο Μάλθης ιδρύθηκε το 1895 ως ιδιωτικό, έγινε κοινοτικό το 1897 και από το 1900 λειτουργούσε ως δημόσιο. Μέχρι το 1914 στεγαζόταν στην εκκλησία και σε διάφορα σπίτια. Το 1914, με δαπάνες της εκκλησίας του χωριού, κατασκευάστηκε κτίριο για τη στέγαση του σχολείου. Το οικόπεδο ήταν δωρεά της χήρας Χριστοπούλου προς την εκκλησία. Η έκθεση ενημερώνει, τέλος, πως λειτουργούσε σχολικός κήπος ενώ δεν υπήρχε σχολική βιβλιοθήκη.
Ακολουθούν οι πλήρεις εκθέσεις.
Ιστορική Έκθεσις Δημοτικού Σχολείου Βασιλικού
Προς
Τον κον επιθεωρητήν Δημοτικών Σχολείων Τριφυλίας
Εις Κυπαρισσίαν
Λαμβάνω την τιμήν ν` αναφέρω σχετικώς με το Δημοτικόν Σχολείον Βασιλικού ότι έως το 1916-17 ελειτουργούσεν εις άνω Βασιλικόν (Κατσουρα).
Το 1916 ιδρύθη εις στάσιν Βασιλικού και μονοτάξιον Σχολείον Βασιλικού. Το 1923 προήχθη εις 2/ξιον.
Από το 1916 στεγάζεται εις ιδιωτικόν οίκημα ακατάλληλον για σχολείον.
Το άνω και κάτω Βασιλικό είναι μία Κοινότης.
Εν Βασιλικώ τη 26-2-53
Ευπειθέστατος
Ο Δ/ντής του Σχολείου
(δυσανάγνωστη υπογραφή)
Φωτογραφίες
1 1952. Από τας εξετάσεις Δημ. Σχολ. Βασιλικού
2 1952. Από τας εξετάσεις Δ. Σχ. Βασιλικού
3 1952. Από τας Γυμναστικάς επιδείξεις Δ. Σχ. Βασιλικού
Ιστορική Έκθεσις Δημοτικού Σχολείου Μάλθης
Εν Μάλθη σήμερον την 23ην του μηνός Απριλίου έτους 1953 ο υπογεγραμμένος Δίπλας Ανδρέας Δημ/λος και Δ/ντής του ως άνω Δημ/κού Σχολείου εκθέτω τας κάτωθι τας παρασχεθείσας μοι πληροφορίας από ιστορικής απόψεως του Σχολείου.
Το ως άνω Δημ/κόν Σχολείον ιδρύθη το έτος 1895 και ελειτούργησεν ως 1/τάξιον. Εχρησιμοποιήθη δε προς στέγασιν τούτου το πρώτον ο ιερός Ναός του χωρίου και άλλοτε ιδιωτική οικία. Έως το έτος 1897 ελειτούργει ως ιδιωτικόν και έως το έτος 1900 ως κοινοτικόν, έκτοτε ως δημόσιον. Το έτος 1914 ιδρύθη οίκημα περιβαλλόμενον υπό τείχους με δαπάνες του ιερού Ναού του χωρίου και εχορηγήθη διά την στέγασιν του Σχολείου (εχρησιμοποιήθη ως Σχολείον). Έκτοτε το Σχολείον στεγάζεται εις το εκκλησιαστικόν οίκημα χωρίς καμμίαν μεταρρύθμισιν.
Ευθύς με την χορήγησιν του εκκλησιαστικού οικήματος δια Σχολείον ιδρύθη και ο Σχολικός κήπος μικράς επιφανείας με μόνη καλλιέργεια λαχανικών και έχων κατά τας τρείς πλευράς τεχνικόν τείχος και κατά την μεσημβρινήν το προαύλιον του Σχολείου.
Μαθητική βιβλιοθήκη δεν ιδρύθη.
Δωρητής φέρεται η χήρα Χριστοπούλου ήτις εδώρησεν μέγα οικόπεδον εις την εκκλησίαν το οποίον εχρησιμοποιήθη δια την ανέγερσιν του Σχολείου.
Ο Δ/ντής του Σχολείου
Ανδρέας Δίπλας
Φωτογραφία
Η έκθεση του διευθυντή του δημ. Σχολείου Μάλθης.
Αναδημοσίευση από: http://kopanakinews.wordpress.com

ΟΔΟΣ ΙΑΤΡΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΔΩΡΙΟ

Το Τοπικό Συμβούλιο Δωρίου ,ύστερα από απαίτηση πολλών κατοίκων και συλλόγων του Δωρίου , αποφάσισε ομόφωνα να ονομαστεί η οριζόντια οδός που διέρχεται μπροστά από το σπίτι του ιατρού Αντώνιου Κωτσόπουλου σε «οδός ιατρού Αντώνιου Κωτσόπουλου» σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον ιατρό , ο οποίος  με αυταπάρνηση και κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες άσκησε το λειτούργημα του στο Δώριο κατά τους δύσκολους χρόνους της κατοχής και της μεταπολίτευσης.

Με την βοήθεια του Συλλόγου Γυναικών Δωρίου στις 26/10/2012 σε μια απλή αλλά συγκινητική τελετή, παρουσία της κόρης του Ελπίδας, καθώς και του εγγονού του και συνονόματου Αντώνη Κωτσιόπουλου έγινε η ονοματοδοσία της οδού .Το ισόγειο του σπιτιού του ιατρού έχει παραχωρηθεί στον Σύλλογο Γυναικών Δωρίοy και έχει μετατραπεί σε λαογραφικό μουσείο και ανάμεσα στα εκθέματα υπάρχουν ιατρικά εργαλεία , βιβλία και προσωπικά αντικείμενα του ιατρού Αντώνιου Κωτσόπουλου.

Το παρακάτω κείμενο μας το έστειλε ο εγγονός του Αντώνιος Κωτσόπουλος και τον  ευχαριστούμε πολύ.

-Αγαπητοι ενεργοι πολιτες του Δωριου

Θα ηθελα να ευχαριστησω τον προεδρο κ. Ντοντο για το γεγονος οτι ασχοληθηκε με το να δωθει το ονομα του παππου μου, γιατρου Αντωνιου Κωτσοπουλου, στην οδο που βρισκεται το σπιτι του και για την απλη σεμνη τελετη που εγινε απο το συλλογο γυναικων Δωριου.
σας στελνω συνημμενα ενα κειμενο που εγραψα για τον γιατρο …οπως τον θυμαμαι εγω
και παλι σας ευχαριστω πολυ, ειλικρινα
αντωνης κωτσοπουλος
αθηνα, 2/11/2012

Ο παππους μου, ο γιατρος, ο Αντωνιος Κωτσοπουλος, γεννηθηκε το 1901 σε εναν μικρο οικισμο διπλα στο χωριο Ψαρι Μεσσηνιας, στο Κολιοτσι (σημερα Αγ Νικολαος).

Παντα ελεγε οτι η ηλικια του ακολουθουσε την χρονολογια… (ηταν παραδειγμα το ’83 …ηταν 83χρονων κ.ο.κ.) και ανεφερε σαν ημερομηνια γεννεθλιων την 2^α μαιου.. μου εκανε εντυπωση πως ηταν δυνατον να το γνωριζει μια εποχη που οι γονεις δηλωναν στα ληξιαρχεια τα παιδια «οποτε το θυμοντουσαν» χωρις χαρτια, τα παιδια που γεννιοντουσαν ολα στα σπιτια! Ισως να του ειχε δωσει την ημερομηνια η μητερα του, απλα για να ικανοποιησει μια απορια του ή ετυχε να εγινε καποιο σημαντικο γεγονος εκεινη την ημερα, ισως μια γιορτη…ή ισως να ανεφερε αυτη την ημερομηνια γιατι συνεπιπτε με την αποβαση των Ελληνων στην Σμυρνη το 1919!!! Συνηθως γνωριζαν την εποχη που γεννηθηκαν… και αυτος να ηξερε απλως οτι ηταν ανοιξη… ανοιξη της πρωτης χρονιας του αιωνα!

Πεθανε 3 ιουνιου του 1991, οποτε αν ηταν σωστη η ημερομηνια γεννεθλιων, εζησε ακριβως 90 χρονια 1 μηνα και 1 μερα! Εζησε ολοκληρη την ιστορια της Ελλαδας του 20^ου αιωνα! Παιδι στους βαλκανικους πολεμους, εφηβος στον 1^ο παγκοσμιο πολεμο, φοιτητης στην Αθηνα στην μικρασιατικη εκστρατεια, μεσηλικας ολοκληρη την δυσκολια δεκαετια του ’40 (αλβανικο επος, κατοχη και εμφυλιος) γηραιοτερος επι δικτατοριας και τελος ηλικιωμενος στην μεταπολιτευση!

Ο ιδιος δεν περιαυτολογουσε πολυ για την ζωη του, αλλα εχω ακουσει αρκετες αφηγησεις ανθρωπων που τον εζησαν απο κοντα.

Καταρχην ενα χαρακτηριστικο του ηταν η μονιμως βραχνη φωνη του. Ηταν ακομα παιδι οταν αρρωστησε, ετσι μια φωνιτικη χορδη του επαθε μονιμη βλαβη και το γεγονος αυτο του «κληρονομησε» αυτη την φωνη. Αυτο πρεπει να ειχε σαν συνεπεια να μιλαει λιγο, πιστευω οτι επηρεασε πολυ τον χαρακτηρα του, πρεπει να τον εκανε να σκεφτεται πολυ πριν πει κατι. Θυμαμαι που ελεγε οτι νεαρος γιατρος που ηταν, οποτε ελεγε κατι σε καποιον αμεσως εισεπρατε την ερωτηση: «τι εχει η φωνη σου?»… χωρις να ακουσει καλα καλα ο αλλος τι του ειχε πει… «δεν ακουγε τι του ειπα αλλα με ρωτουσε τι εχει η φωνη μου» ετσι μου ειχε πει… αυτο ομως πρεπει και να συνεβαλε στο να τον κανει λιγομιλητο και ευστοχο στις παρατηρησεις του… σοβαρο παντα (οταν μια φορα σε ημερα εκλογων τον ρωτησα αυτος τι ψηφιζε… μου εκανε εντυπωση, αν και σε μεγαλη ηλικια με καποια προβληματα ανοιας, το σχολιο του: «εγω παντα δημοκρατια ψηφιζα και δημοκρατια ποτε δεν ειδα»!!!)

Πρεπει να ξεχωριζε απο μικρος στο σχολειο, αυτο πρεπει να ηταν καθαρα γονιδιακο! (δεν υπηρχε αλλη βοηθεια τοτε) ανηκε σε μια απλη φτωχη οικογενεια, τεσσερα παιδια, αυτος ηταν ο δευτερος, πρωτο αγορι. Θυμαμαι που ελεγε οτι πριν παει σχολειο το πρωι εβοσκε τα γιδια, αργουσε λιγο να παει στο σχολειο αλλα ο δασκαλος το κατανοουσε αυτο, δεν του ελεγε τιποτα, αλλωστε ηταν καλος μαθητης. Στον δασκαλο πρεπει να οφειλεται και το γεγονος οτι προχωρησε στις σπουδες του, αυτος συμβουλεψε τον πατερα του, απλως χωριατης εκεινος, να «προσεξεις τα παιδια –αναφεροταν και στον αδελφο του– να τα σπουδασεις» και ετσι εγινε.. ο πατερας του κανοντας θυσιες τον εστειλε για σπουδες…

Δεν ξερω σχεδον τιποτα για την «φοιτητικη» του ζωη… πρεπει να εμενε στην συνοικια Εξαρχεια τοτε! Ηταν πολυ καλος φοιτητης, και στο τελος των σπουδων του καποιος καθηγητης τον συμβουλεψε να μεινει εκει στο πανεπιστημιο, του προτεινε να γινει βοηθος του… και το τι ακολουθησε μετα… αυτο ηταν ενα γεγονος που σημαδεψε την ζωη του και παντα αφηγιοταν με ενα γλυκο ομως παραπονο! (δεν πρεπει να κρατησε ποτε κακια σε κανεναν αυτος ο ανθρωπος!) Ο νεαρος τοτε γιατρος απαντησε οτι επρεπε να ρωτησει τον πατερα του, του εστειλε λοιπον ενα γραμμα για να του εξηγησει την προταση που ειχε δεχθει… θα ακολουθουσε ακαδημαϊκη καριερα, σιγουρα θα εκανε μεγαλη καριερα… και η απαντηση που ηρθε απο το χωριο στο γραμμα ξεκιναγε με τις λεξεις: «τσακισου ελα κατω… εχεις αδελφες να παντρεψεις… εχεις γονεις να γηροκομησεις» κλπ… αυτες τις κουβεντες παντα τις επαναλαμβανε… και ετσι αρνηθηκε την προταση του καθηγητη του, εκεινος του ειπε οτι κανει λαθος οτι χανει μεγαλη ευκαιρια.. αλλα ο παππους ξεκινησε το δρομο για το χωριο ..για το καθηκον… το δρομο που τον ανεδειξε σε οτι εγινε μετεπειτα! Πρωτα εργαστηκε στο χωριο Ψαρι και επειτα μετακινηθηκε στο Δωριο (νεοτερο χωριο αυτο, αρχισε να αναπτυσσεται την δεκαετια του ’20). Γρηγορα αρχισε να καθιερωνεται σαν γιατρος, λογικα χαρην στις γνωσεις του, τις ικανοτητες του αλλα και την καλοσυνη του. Ηταν πολυ καλος στην διαγνωση.. αμεσως εντοπιζε την πηγη της ασθενειας.. το προβλημα..

Παντρευτηκε σε σχετικα μεγαλη ηλικια, γυρω στα 37 του, απεκτησε δυο παιδια… στο σπιτι που ειχε χτισει στο Δωριο λιγο πριν το πολεμο..ζουσαν μαζι και οι γονεις του και ενας θειος, αδελφος της μητερας του… και τοτε που ελεγε παλι να δοκιμασει την τυχη του στην Αθηνα, κυρηχθηκε ο πολεμος, εχασε τα χρηματα στην τραπεζα και εμεινε εκει στο χωριο (οπως ελεγε παντα η γιαγια). Το σπιτι του επιταχθηκε απο τους τοπικους διοικητες, ιταλους & γερμανους αξιωματικους… η οικογενεια του περιοριστηκε στο ισογειο και σε ενα δυο δωματια του οροφου. Σαν η μοιρα να του «τσακιζε» τα φτερα οταν ηταν ετοιμος να «πεταξει»…αλλα απο την αλλη του εδωσε χαρισματα σπανια για να γινει οτι εγινε μετα… (Ποτε δεν ταξιδεψε στο εξωτερικο, παντως νεος πρεπει να ηξερε και γαλλικα -διεθνης γλωσσα της εποχης του- Μια φορα με ρωτησε τι σημαινει «aurevoir» κι ενω εγω αφελως απαντησα…γεια σου, λαθος, με διορθωσε, «εις το επανειδειν»…εκει καταλαβα οτι πρεπει να τον χαρακτηριζε η ακριβεια στην εκφραση!)

Στην κατοχη φυλακιστηκε δυο μηνες επειδη περιεθαλψε εναν ανταρτη, ακομα και εκει δεν αρνηθηκε να βοηθησει, επειτα δικαστηκε και αθωωθηκε (λογικα πρεπει να πληρωσαν τους ιταλους στρατοδικες!) Απο τις φυλακες που εμεινε, επερναν στην τυχη ομηρους για εκτελεσεις, και απο θαυμα σωθηκε… σε βαθμο που στα γεραματα ελεγε –σε συνδυασμο βεβαια και με αλλα γεγονοτα και τις δυσκολιες των εποχων εκεινων– οτι: «παρανομως ζω»!!! (επρεπε δηλ απο καποιο τυχαιο γεγονος να ειχε πεθανει….)

Στον εμφυλιο κινδυνεψε να χασει το σπιτι του, οταν καποιος «παραφρων» ηθελε να το καψει, γιατι νομιζε οτι ο γιατρος πηγε στα «ανταρτικα»…ενω αυτος ποτε μα ποτε δεν ανακατευτηκε με τα πολιτικα! (αργοτερα ο κοσμος τον παροτρινε ακομα και να θεσει υποψηφιοτητα για βουλευτης, σιγουρα θα εκλεγοταν του ελεγαν, αλλα εκεινος παντα το απεριπτε). Ελεγε οτι οταν πηγαινε επισκεψη στα γυρω χωρια, νυχτα, επεφτε σε μπλοκα ανταρτων και ακουγε το «αλτ», ελεγε με την χαρακτηριστικη φωνη του «εγω ειμαι, ο γιατρος» και τον αφηναν να περασει… η φωνη του ειχε γινει ενα ειδος «διαβατηριου»! Μια φορα ειχε πεσει με το αλογο μεσα σε ρεμα με ορμητικο νερο και κινδυνεψε να πνιγει.

Καποια στιγμη, σε μεγαλυτερη ηλικια, συνταξιοδοτηθηκε… αλλα μονον τυπικα! …διοτι ακομα και τοτε, οι συγχωριανοι του, δεν εμπιστευονταν τους αλλους γιατρους και επισκεπτονταν και αυτον για μια συμβουλη.. για διαγνωση, για ελεγχο! …ετσι εφθασε να δουλευει εως τα ογδοντα του χρονια! Δεν τον αφηναν να σταματησει, στην κυριολεξια δεν του επετρεπαν τετοιο πραγμα!

Τον θυμαμαι ηλικιωμενο πλεον, στην βεραντα του σπιτιου να αγναντευει τους απεναντι λοφους και να λεει: «στα βουνα και στα λαγκαδια, μερα και νυχτα, με χιονια και βροχες…καβαλα στο αλογο..» και ετσι πραγματι ηταν η ζωη του… σχεδον εξηντα χρονια ασκησε το επαγγελμα της ιατρικης αλλα εκεινα τα δυσκολα προπολεμικα χρονια (γιατι εκει επροκειτο για μια φτωχη επαρχια) καβαλουσε μια φοραδα που ειχε και ξεκιναγε να επισκεφθει οποιον τον καλουσε σε χωρια μακρυα απο το Δωριο δυο και τρεις ωρες με το αλογο και αφου γυρνουσε ευρισκε στο ιατρειο δεκαδες αλλους να τον περιμενουν! «στο Σουλιμα, Κουβελα…Μαλθη.. Χρυσοχωρι…» και κουναγε το χερι του, οταν απαριθμουσε τα χωρια που πηγαινε χωρις ποτε να αρνηθει βοηθεια σε κανεναν!

Καθε νυχτα σχεδον οπως ελεγε η γιαγια τον ξυπνουσαν, χτυπαγανε την πορτα και ολο και καποιος ειχε αναγκη απο τον ιατρο και εκεινος παντα με απιστευτη υπομονη παρειχε βοηθεια… χαρακτηριστικο δε ηταν οτι οποιος ειχε πληρωνε οποιος δεν ειχε απλως δεν πληρωνε.. η χαρακτηριστικη κουβεντα που ακουγε παντα ηταν: «γιατρε σωσε με»!!! κι οχι μονο αυτο… αλλα επιπλεον εδινε δωρεαν οτι φαρμακα ειχε! Για αυτον η ιατρικη υπηρξε λειτουργημα με την καθολικη πληρη εννοια της λεξης. Υπηρξε υπερτατον καθηκον!

Εικοσι και πλεον χρονια μετα τον θανατο του, ακομα συναντω ανθρωπους που τον θυμουνται και το στομα τους σταζει μελι για αυτον, τον ευγνωμονουν ακομη γιατι ειχε βοηθησει απλοχερα ανειδιοτελως και ειχε σωσει παρα πολλες ζωες.

Ολοι παντως τον χαρακτηριζουν αριστο ιατρο, παρα πολυ καλο ανθρωπο, υπομονετικο, κυριο, σοβαρο, ευγενη.

Πρεπει να ηταν για τους συγχωριανους του κατι σαν «πατερας» τους, γιατι τον συμβουλευονταν για οτιδηποτε σοβαρο τους απασχολουσε, σαν μορφωμενος ανθρωπος που ηταν, αναμεσα σε απλους χωρικους. Και ο ιδιος ομως χαρακτηριζε τον εαυτο του χωριατη. Θυμαμαι που χαρακτηριζε την εφημεριδα: «κινητο πανεπιστημιο».

Μου εκανε εντυπωση επισης, που ετυχε να ακουσω απο δυο διαφορετικα ατομα μια συμβουλη που εδινε ο γιατρος, τους ελεγε να κρατανε παντα και μια ζακετα, να την φορανε οταν πεφτει ο ηλιος (γιατι εχει υγρασια στο χωριο) ..ακουστηκε …σαν να τους μιλουσε ο πατερας τους.. σαν να τους εδινε μια πατρικη συμβουλη…

Στο τελος της ζωης του, ευχαριστιοταν που εβλεπε τα παιδια του και τα εγγονια του να ειναι καλα, μου το ελεγε και ευχαριστιοταν σαν να μην ηθελε τιποτα αλλο απο τη ζωη του… μια ζωη εκανε το καλο, σαν να εκανε το καλο και να το εριχνε στο γυαλο που λεει η παροιμια…και μου υπενθυμιζε παντα οτι εκει, στο Δωριο, υπαρχει ενα σπιτι που παντα μας περιμενει να το επισκεπτουμε.. Ακομα και στα ενενηντα του παιζαμε ταβλι, κουραζοταν βεβαια ευκολα και το αφηνε γρηγορα, αλλα τα καταφερνε καλα..

 Τα τελευταια χρονια της ζωης του, πηγαινε στο καφενειο οπου περναγε κοσμος και τον χαιρετουσε, του αρεσε αυτο… δεν ηθελε τιμες και επαινους.. μονο εισεπρατε την αναγνωριση των συγχωριανων του και αυτο του αρκουσε.

 Σημερα, μια παρασκευη του οκτωβρη του 2012…δωθηκε και επισημα το ονομα του στον δρομο που βρισκεται το σπιτι του στο Δωριο, οπως του ειχαν υποσχεθει, εικοσι χρονια πριν στην κηδεια του, τοποθετηθηκαν οι πινακιδες για να θυμουνται τον ιατρο τους… σαν ελαχιστο φορο τιμης… εγινε δρομος… πραγμα που σιγουρα εκεινος δεν θα ηθελε καθως απεχθανοταν τις τιμες, διοτι απλως εκανε το καθηκον του. Ζει ομως στις μνημες πολλων ανθρωπων… Ειμαι σιγουρος οτι στα ενενηντα του πλεον δεν φοβοταν τον θανατο, δεν νοσηλευτηκε ποτε σε νοσοκομειο εκτος απο την τελευταια εβδομαδα της ζωης του, πριν καταληξει απο βαθια γεραματα.. δεν ειχε αρρωστησει ποτε! Τελειως συμπτωματικα ημουν εκει παρων στο δωματιο οταν αφησε την τελευταια του πνοη… δευτερα πρωι ηταν… και αυτο δεν θα το ξεχασω ποτε…

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

 

 

ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΔΩΡΙΟΥ

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος στις 26-10-2012 έγινε μια σεμνή ,αλλά και συγκινητική, τελετή εις μνήμη των τριών πεσόντων στο μνημείο Εθνικής Αντίστασης Δωρίου με την συμμετοχή συγγενών των πεσόντων, εκπρόσωπους του Δήμου , μαθητών των σχολείων Δωρίου οι οποίοι απήγγειλαν ποιήματα, μελών της Εθνικής Αντίστασης και πολιτών.

Αξίζει να ξαναδιαβάσει κανείς το εξαιρετικό κείμενο για την ιστορία του μνημείου πεσόντων Δωρίου  γραμμένο από τον κ.Χρήστο Τάκη

-Λίγο έξω και ανατολικά του σχολικού συγκροτήματος Δωρίου, με εξαιρετική θέα προς τον κάμπο και τα απέναντι βουνά, βρίσκεται το Ηρώο Εθνικής Αντίστασης,Είναι ο χώρος όπου οι Γερμανοί κατακτητές, τον Σεπτέμβρη 1943, εκτέλεσαν και έθαψαν σε τάφο, που προηγουμένως, ανάγκασαν να σκάψουν, τους:
1) Επαμεινώνδα και Σωτήρη Γκόγκα, ετών 28 και 20 αντίστοιχα, από τον οικισμό Κάκαβα, Καλού Νερού και
2) Τον Γρηγόρη Παναγιωτόπουλο, ετών 31, από το χωριό Σελά (πρώην Δήμου Αετού).
Το απέριττο μνημείο φτιάχτηκε σε χώρο 600τ.μ, σε δυο ανισόπεδα επίπεδα και αποτελείται από την επιτύμβια πλάκα και τρεις μαρμάρινες στήλες, ύψους όρθιου ανδρός. Οι στήλες με κενό στο μέρος της καρδιάς, ενδεικτικό της άτρωτης ψυχής που φτερούγισε φεύγοντας, γέρνουν η μία προς την άλλη, όπως την στιγμή που οι ήρωες έπεφταν, διάτρητοι από τις σφαίρες.
Πέρα από την έκφραση τιμής για τους παραπάνω νεκρούς, το μνημείο υπενθυμίζει την αγωνιστική συνέχεια της περιοχής μας από την εποχή της Παλιγγενεσίας και τους Εθνικούς Αγώνες, που ακολούθησαν, μέχρι σήμερα, με αποκορύφωμα την Εθνική Αντίσταση 1940-44, που, πυκνή σε πράξεις ηρωισμού, εξέφρασε το όραμα για το ξημέρωμα ενός καλλίτερου κόσμου, μέσα από ωδίνες που μας σημάδεψαν βαθιά.
Η ιδέα της Αντίστασης ξύπνησε αυτόματα από την πρώτη κιόλας ημέρα της Κατάκτησης. Δεν είναι τυχαίο, που πριν ακόμα καταλαγιάσει ο ορυμαγδός της Μάχης της Κρήτης, στις 31 Μαΐου 1940, δύο νεαρά παιδιά, ο Απόστολος Σάντας και ο Μανώλης Γλέζος, χωρίς καμιά κατεύθυνση, ανέβηκαν στις 30 Μαΐου, στην Ακρόπολη και διακινδυνεύοντας τα πάντα, κατέβασαν τον μισερό σταυρό της ναζιστικής σημαίας, που μόλυνε τον ιερό βράχο.
Η ιδέα της αντίστασης είχε ήδη φωλιάσει στις ψυχές των αγωνιστών της Αλβανίας, που επέστρεφαν, αντικρίζοντας τους Γερμανούς, που είχαν προηγηθεί. Κουβαλούσαν μια πληγωμένη υπερηφάνεια για την Νίκη που τους έκλεψαν και για την Δικαιοσύνη που έλειψε.
Το οργανωμένο αντιστασιακό κίνημα, δεν άργησε να φουντώσει, πρώτα με τη μορφή μυστικών συναντήσεων, κάτω από τα μάτια των Γερμανών και των Ιταλών, που τους ακολούθησαν, και με έδρα το Κοπανάκι, είχαν αρχικά την ευθύνη της περιοχής μας.
Στο Δώριο εγκαταστάθηκε, στη συνέχεια, ένα γερμανικό τάγμα και για να διαμείνουν, ανάγκασαν τους ιδιοκτήτες των σπιτιών να ζήσουν σε καλύβια ή σε μεμονωμένα δωμάτια.
Προοδευτικά εκδηλώθηκαν στην περιοχή μας δυναμικότερες μορφές αντίστασης, όπως το συλλαλητήριο της 21ης Μαρτίου 1943, στο οποίο μετατράπηκε η λαϊκή αγορά του Κοπανακίου σε διαμαρτυρία για τη σχεδιαζόμενη επιστράτευση εργατών για τα εργοστάσια στη Γερμανία. Εκεί ακούστηκε από χιλιάδες στόματα, ο απαγορευμένος εθνικός μας ύμνος, μια ιαχή ελευθερίας και αστραπή στο κατοχικό σκοτάδι.
Στις 28 Μαρτίου 1943, οι Ιταλοί έπιασαν στον Αετό, τον ένοπλο αντάρτη Νίκο Λόντο, τον καταδίκασαν σε έκτακτο στρατοδικείο και τον τουφέκισαν αυθημερόν στο νεκροταφείο Κοπανακίου. Παλικάρι, μόλις 23 ετών. Ήταν το πρώτο σφαχτάρι στο βωμό της Λευτεριάς, που το μνημείο του, σαν εθνικό προσκύνημα, παραμένει άκτιστο ακόμα.
Στις 10 Μαΐου 1943 έγινε διάρρηξη των αποθηκών λαδιού και σταφίδας αντίστοιχα στο Δώριο και Κοπανάκι και διανεμήθηκαν στον κόσμο οι ποσότητες που είχαν δεσμευθεί για τις κατοχικές δυνάμεις.
Ήδη είχε δημιουργηθεί στην Ορεινή Τριφυλία και Ολυμπία, χάρις στο δυσπρόσιτο της περιοχής, το πρώτο ελεύθερο κομμάτι της σκλαβωμένης Ελλάδας.
Ανεξάρτητα από τα δραματικά γεγονότα που μεσολάβησαν εκεί, από την σύγκρουση των αντιστασιακών παρατάξεων με διαφορετικό πολιτικό προσανατολισμό και μεταπολεμικές επιδιώξεις (6 Αυγούστου 1943), το σίγουρο είναι πως ο κοινός πόθος που φλόγιζε τις καρδιές όλων ήταν το πάθος για την Ελευθερία και η αγάπη για την Πατρίδα.
Το αντιστασιακό φρόνημα είχε φουντώσει και οι ανοικτές συγκρούσεις με τους κατακτητές ήταν πλέον δεδομένες. Τέτοια ήταν και η περίπτωση της Μάχης του Αετού αφορμή για τον θάνατο των τριών μαρτύρων που τιμώνται στο Ηρώο Εθνικής Αντίστασης του Δωρίου.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 1943, ημέρα συνθηκολόγησης της Ιταλίας, μια ομάδα 14 ποδηλατιστών, στάλθηκε από το Δώριο στον Αετό με σκοπό την συγκέντρωση πληροφοριών για τη ρευστή κατάσταση που είχε προκύψει.
Τμήμα του ΕΛΑΣ είχε διανυκτερεύσει εκεί, καθοδόν προς την Κυπαρισσία, όπου αναμενόταν ότι οι αντιφασίστες Ιταλοί στρατιώτες είχαν σκοπό να αυτομολήσουν, παραδίδοντας και τον πολύτιμο για την Αντίσταση οπλισμό τους.
Η σύγκρουση, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν σχεδιασμένη, έγινε αναπόφευκτη υπό την πιεστική παρότρυνση των κατοίκων, που δεν συγχωρούσαν την παρουσία των Γερμανών στο χωριό τους. Θεώρησαν μάλιστα ως πράξη δειλίας της αποφυγή της σύγκρουσης.
Το γερμανικό τμήμα εξουδετερώθηκε, πλην ενός, που παρά το ότι ήταν τραυματίας, κατόρθωσε, σέρνοντας το ποδήλατο του, να φτάσει στο Δώριο και να εμφανιστεί κατά το μεσημέρι, στο χώρο μπροστά στο σιδηροδρομικό σταθμό όπου έπαιζαν αμέριμνα τα παιδιά.
Οι Γερμανοί περιέργως αγνοούσαν μέχρι εκείνη την στιγμή την σύγκρουση στον Αετό. Η εμφάνιση του πληγωμένου στρατιώτη σήμανε ακαριαίο συναγερμό και για τους Γερμανούς που έσπευσαν να κλείσουν τις εξόδους του χωριού, και για τους κατοίκους, που γνωρίζοντας την τακτική των αντιποίνων, προσπάθησαν αμέσως να διαφύγουν προς την γενική κατεύθυνση των οικισμών του Σουλιμά, κρατώντας από το χέρι τα παιδιά και ό,τι άλλο μπορούσαν.
Οι εξάδελφοι Γκόγκα είχαν συλληφθεί λίγες μέρες πριν, ένοπλοι, κάπου στην περιοχή του χωριού τους και ήσαν υπό φρούρηση, σ’ ένα χάλασμα στο χώρο της σημερινής κεντρικής πλατείας του Δωρίου. Τους χρησιμοποιούσαν όμως και για αγγαρείες. Εκείνη την ημέρα είχαν πάρει τον Επαμεινώνδα, πολεμιστή της Αλβανίας, για να κάνει καθαριότητα κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του Δωρίου.
Καθώς ο κόσμος έφευγε σε κατάσταση αλλοφροσύνης, του είπαν με ξεφωνητά να δραπετεύσει αμέσως και να σωθεί. ‘Όμως αυτός καθυστέρησε προκειμένου να ειδοποιήσει και το συγκρατούμενο μικρότερο εξάδελφο του, τον Σωτήρη, σπουδαστή Διδασκαλείου, για τον οποίο ένιωθε υπεύθυνος.
Ήταν εκ μέρους του μια μεγαλειώδης επιλογή αλλά μοιραία και για τους δύο. Σε λίγη ώρα τους οδήγησαν δεμένους στο χώρο ακριβώς όπου είναι τώρα το Ηρώο και τους έβαλαν να σκάψουν ένα ξέβαθο λάκκο, πλάι στο αρδευτικό αυλάκι.
Το πολυβόλο ήταν στημένο 50 περίπου μέτρα πιο πίσω, προς την εκκλησία, κάτω από μια βελανιδιά που οι παλαιότεροι τη θυμόμαστε για πολλά χρόνια, ξεραμένο σκέλεθρο, ίσως από εκείνη την ημέρα.
Ο φριχτός ήχος αντήχησε στη γαλήνη του απογεύματος και το ειρηνικό τοπίο έγινε μάρτυρας της Ιερής Μετάστασης δύο ηρωικών ψυχών αλλά και ενός εγκλήματος, που, δυστυχώς, έμεινε ατιμώρητο από την ανθρώπινη Δικαιοσύνη.
Τους παράχωσαν τον ένα επάνω στον άλλο, ακήδευτους.
Το ίδιο σχεδόν σκηνικό επαναλήφθηκε είκοσι ημέρες αργότερα, με τον τρίτο των Μαρτύρων, τον Γρηγόρη Παναγιωτόπουλο πολεμιστή και αυτόν της Αλβανίας. Τον είχαν συλλάβει στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έκαναν οι Γερμανοί στην περιοχή του χωριού Σελά, μετά την πυρπόληση του Αετού.
Ο κόσμος είχε επιστρέψει πάλι στο χωριό και ζωή είχε πάρει τον συνηθισμένο της ρυθμό κάτω από την παγερή παρουσία του εχθρού, που ένιωθε ήδη να νικιέται σ’ όλα τα μέτωπα.
Εκείνο το φθινοπωρινό απόγευμα, ακούστηκε μια μεμονωμένη ριπή πολυβόλου, που ξάφνιασε όλους γιατί οι ασκήσεις με όπλα γίνονταν μόνο τις πρωινές ώρες. Το επόμενο πρωί, ήταν πλάι στον διπλό τάφο, ένας ακόμα φρεσκοσκαμμένος σωρός από χώμα και κάτω βρισκόταν διπλωμένο πλαγιαστά το διάτρητο από σφαίρες σώμα.
Ο κόσμος ανατρίχιασε καθώς είδε κάνω από τις πράσινες φυστικιές που καλλιεργούσαμε τότε, ένα ματωμένο σύρσιμο μήκους πενήντα περίπου μέτρων. Φαίνεται ότι το παλικάρι προσπάθησε να δραπετεύσει και αφού τον πυροβόλησαν, τον έσυραν στο μικρό λάκκο που ο ίδιος είχε σκάψει.
Ένα περίπου χρόνο μετά οι Γερμανοί, ταπεινωμένοι, έφυγαν, σημαδεύοντας τη συλλογική μνήμη με τις πιο σκληρές και απάνθρωπες παραστάσεις αλλά και την ικανοποίηση ότι ο ελληνικός λαός είχε επιτελέσει το ιστορικό του χρέος.
Οι συγγενείς των νεκρών φρόντισαν, πολύ νωρίς, για την εκταφή και την μεταφορά των οστών στη γενέτειρα τους.
Οι τραγικές εσωτερικές περιπέτειες ευθύς μετά την απελευθέρωση και το πλήθος των θυμάτων από την περιοχή μας, ίσως να ήταν η αιτία που το περιστατικό της εκτέλεσης έχασε την αρχική του λάμψη και τον διαχρονικό συμβολισμό. Ήταν απλώς τρεις ακόμα απώλειες ανάμεσα σε πολλές άλλες που θρήνησε η περιοχή μας.
Το τοπίο ξαναπήρε την αρχική ειρηνική του όψη. Εν τω μεταξύ κτίσθηκε το σχολικό συγκρότημα του Γυμνασίου και Λυκείου και έγινε ενδιάμεσα το γήπεδο του ποδοσφαίρου.
Τα παιδιά ανήξερα ξεφώνιζαν και περπατούσαν στο χώρο των εκτελέσεων, αγνοώντας το τραγικό γεγονός που συνέβη εκεί πριν γεννηθούν και το συνταρακτικό συμβολισμό του αίματος, που είχε ποτίσει το χώμα όπου αμέριμνα έπαιζαν.
Τον Ιούλιο του 1988, πριν αρχίσει ο αναδασμός, υποβλήθηκε στην κοινότητα, γραπτή πρόταση για τη μνημειακή και γενικότερη αισθητική ανάδειξη του χώρου, σαν χρέος για τους Μάρτυρες Νεκρούς, αλλά και για να υπάρχει ένας ακόμα λόγος, για τους νεώτερους, να υπερηφανεύονται και να αγαπούν το χωριό μας.
Τελικά από τον αναδασμό προβλέφθηκαν μόνο 600m2 από τα δικαιώματα της Κοινότητας που ήσαν εντελώς ανεπαρκή για το προταθέν πάρκο-αλσύλλιο.
Το μνημείο στη σημερινή του μορφή κατασκευάστηκε από το Δήμο Δωρίου το 2004 σε σχέδια και με συμβολική αρχική προσφορά χρημάτων από ομάδα δημοτών.
Τα αποκαλυπτήρια με επιμνημόσυνη δέηση έγιναν στις 4 Νοεμβρίου του ιδίου έτους από τον τότε δήμαρχο Αντώνη Τάκη, με παρουσία πλήθους κόσμου και των σχολείων, καθώς και αντιπροσωπεία των Αρχών.
Συνδυάστηκαν με την απονομή τιμητικών διπλωμάτων ευγνωμοσύνης στους επιζώντες μαχητές του Έπους της Βορείου Ηπείρου, του οποίου η Εθνική Αντίσταση αποτελεί αδιάσπαστη φυσική συνέχεια.
Παρόντες ήσαν και οι συγγενείς των εκτελεσθέντων από τα Γκογκέικα και το Σελά. Πολύ συγκινητική ήταν η στιγμή που η κόρη του τρίτου από τους εκτελεσθέντες, κυρία Γεωργία Μπάκα- Παναγιωτοπούλου, πλημμύρισε με δάκρυα την επιτύμβια στήλη του πατέρα της που την άφησε ορφανή πριν ακόμα γεννηθεί.
Σ’ όλη την διάρκεια της τελετής ακουγόταν στο μεγάφωνο η μουσική από το έργο «Μαουτχάουζεν» των Θεοδωράκη και Καμπανέλη, εμπνευσμένο από την φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης.
Έκτοτε καθιερώθηκε να γίνεται κάθε χρόνο, στις 27 Οκτωβρίου , στο χώρο του μνημείου η γιορτή της σημαίας και απόδοση Τιμής στην Εθνική Αντίσταση με κατάθεση στεφάνων και απαγγελίες ποιημάτων από τα σχολεία.
Σαν συμπλήρωμα των παραπάνω δεν θα ήταν άσχετο να ξαναθυμηθούμε το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, που εκφράζει πολύ βαθιά το πνεύμα της Εθνικής Αντίστασης, με τη φωνή των διακοσίων Μαρτύρων που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς την Πρωτομαγιά του 1944 στην Καισαριανή.
Από το ποίημα αυτό προέρχεται και το επιτύμβιο επίγραμμα του μνημείου.

Σκοπευτήριο Καισαριανής
(Μιλούν οι πεσόντες αγωνιστές της Αντίστασης)

«Εδώ πέσαμε παιδιά του Λαού. Γνωρίζετε γιατί.
Γυμνοί, κατάσαρκα φορώντας τις σημαίες
Η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.
Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα.
Είδατε τα πουλιά που πέταξαν, αντίθετα στις σφαίρες,
Αγγίζοντας με τα φτερά τους τον ανατέλλοντα πυρφόρον.
Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς ν’ ανοίγουν στο μέλλον.
Εμείς μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα.
Μόνον, θυμηθείτε το:
Αν η ελευθερία δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας
Εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γειά σας.»
Γιάννης Ρίτσος

Χρήστος Α. Τάκης
Πίνδου 122 –Παπάγος- Τ.Κ. 15669
Τηλ, 210 6531322- 6956293731

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Δήμος Δωρίου -Διοικητικές και πληθυσμιακές Μεταβολές

Δήμος Δωρίου – Διοικητικές μεταβολές (1835 – 2010)

Τα στοιχεία της έρευνας αυτής προέρχονται από το αρχείο του κ. Χρήστου Α. Τάκη
(Διεύθυνση: Πίνδου 122, Παπάγου, 15569, Αθήνα / Τηλέφωνα: 210 6531322 & 6956.293.731)

Ο Δήμος Δωρίου έλαβε νομική υπόσταση με Β.Δ. της 9 Απριλίου 1835, με την πρώτη προσπάθεια εσωτερικής οργάνωσης του νεοσύστατου Κράτους. Ανήκε στην επαρχία Τριφυλίας και το Νομό Μεσσηνίας που τότε είχαν κοινή πρωτεύουσα την Κυπαρισσία, μέχρι το 1845. Πήρε την ονομασία του, από την Αρχαία Ιστορία, στην προσπάθεια σύνδεσης της νεοαπελευθερωμένης Πατρίδας με το ένδοξο παρελθόν της, χωρίς να υπάρχουν τότε επαρκείς γνώσεις για την γεωγραφική συσχέτιση των τοπωνυμίων.

Αρχικά ο Δήμος Δωρίου περιελάμβανε τοΣουλιμά, έδρα του Δήμου, το Βλάκα (Χρυσοχώρι), το Λάπι, το Πιτσά, το Ρίπεσι, την Αγριλιά, το Κούβελα και το Λιόπεσι (Μαυρομάτι) με σύνολο 2.433 κατοίκους. Με το ίδιο Β.Δ. συστάθηκε και ο Δήμος Ηλεκτρίδος, με έδρα το Ψάρι και τα χωριά Κλιέσουρα, Σύρτζι, Διμάνδρα, Κατσούρα με 1.245 κατοίκους. Στο Δήμο Ηλεκτρίδος, που αργότερα έγινε Δήμος Ηλέκτρας, αναφέρεται ότι περιλαμβάνονταν και τα χωριά Χαλκιάς, Αγ. Ιωάννης (κάτω Κοπανάκι), Κοπανάκι καθώς και οι εγκαταλειφθέντες πλέον οικισμοί Γουβαλάρια, Ράχη Τσώρη, Άγιος Αθανάσιος (Τακαίικα), Μπιζό, Αποσταμένου, Σουλινάρι, Τραγάνες, Ζουρμπάτα, Κατωμέρι Μπράχος – Μπάφι. Με Β.Δ. της 1 Σεπτεμβρίου 1840 ο Δήμος Ηλέκτρας εντάχθηκε στο Δήμο Δωρίου, με έδρα το Σουλιμά (σύνολο κατοίκων 3.457).

Με το ίδιο Β.Δ. τα χωριά Πιτσά, Ρίπεσι και Αγριλιά προσαρτήθηκαν στο Δήμο Αυλώνας(έδρα Σιδηρόκαστρο). Με Β.Δ. 4 Νοεμβρίου 1876 τμήμα του Δήμου Δωρίου αποτέλεσε τον ανασυσταθέντα Δήμο Ηλέκτρας, με έδρα το Ψάρι. Με Β.Δ. 12 Αυγούστου 1892 συγχωνεύτηκαν και πάλι ο Δήμος Δωρίου και ο Δήμος Ηλέκτρας με έδρα το Σουλιμά. Με Β.Δ. 29 Νοεμβρίου 1906 η έδρα του Δήμου Δωρίου μεταφέρθηκε στο Ψάρι. Οι παραπάνω αλλεπάλληλες μετατροπές μεταξύ των Δήμων Δωρίου και Ηλέκτρας, ενδεικτικές των έντονων τοπικών αντιζηλιών και ευκαιριακών πολιτικών παρεμβάσεων, σταμάτησαν οριστικά με το Β.Δ. της 31 Αυγούστου 1912 (ΦΕΚ 262/1912), με το οποίο καταργήθηκαν οι περιφερειακοί Δήμοι και ίσχυσε ο θεσμός των κοινοτήτων. Έτσι προέκυψαν στην περιοχή μας οι ακόλουθες νέες κοινότητες, στα αντίστοιχα χωριά:

Άνω Σουλιμά. Μετονομάζεται σε Άνω Δώριο (ΦΕΚ 306/1927).

Κάτω Σουλιμά. Μετονομάζεται σε Δώριο με το ΦΕΚ 65/1924. Περιλαμβάνει και τους οικισμούς Αγ. Γεωργίου, Αγ. Αθανασίου (Τακαίικα), Αγ. Πέτρου (Γουβαλαρίων), Ελαιοχωρίου (Ράχη Τσώρη), Πεύκης (Κατσαμπαναίικα), Πυργάκι (Ράχη Σκέφερη) και Τραγάνας.

Σημείωση: Οι ανωτέρω οικισμοί, πλην Δωρίου, αποτέλεσαν ιδιαίτερη κοινότητα, με έδρα τον Άγ. Γεώργιο, από 23 Σεπτεμβρίου 1927 έως 21 Σεπτεμβρίου 1939.

Κούβελα. Με τους οικισμούς Λιόπεσι (Μαυρομάτι) και Μπιζό (Κυψέλη).

Χαλκιάς.

Χρυσοχώρι (πρώην Βλάκα). Μετονομασία με το ΦΕΚ 16/1907.

Ψάρι. Με τους οικισμούς Άνω Ψάρι, Κάτω μέρη, Κολιότσι (Αγ. Νικόλαος).

Κλιέσουρα (Αμφιθέα).

Κατσούρα (Άνω βασιλικό). Από αυτό προέκυψε η κοινότητα Κάτω Βασιλικού με διάταγμα της 4-7-1929.

Βυδίσοβα. Μετονομάστηκε σε Δροσοπηγή το 1928. Από αυτή προέκυψε η κοινότητα Κόκλας, με διάταγμα της 2-8-1933.

Μποντιά. Μετονομάστηκε σε κοινότητα Μάλθης το 1927 με την έναρξη των ανασκαφών στο Αρχαίο Δώριο.
Οι τελευταίες δύο κοινότητες, Βυδίσοβα και Μποντιά, προέκυψαν επίσης το 1912 με την κατάργηση του Δήμου Αετού, όπου ανήκαν αρχικά.

Οι παραπάνω δέκα (10) κοινότητες εξακολούθησαν να υπάρχουν, παρά τη δραματική μεταπολεμική μείωση των κατοίκων τους, μέχρι και την 1 Ιανουαρίου 1999, που όλες μαζί αποτέλεσαν τον επανασυνταχθέντα Δήμο Δωρίου, με πρωτεύουσα το Δώριο, στο πλαίσιο του νόμου αναδιάρθρωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ Ι (Νόμος 2539/1997 ΦΕΚ 224Α/1995).

Πληθυσμιακές μεταβολές οικισμών τ.Δήμου Δωρίου κατά τις απογραφές περιόδου 1879 ως 2001

Τα στοιχεία της έρευνας αυτής προέρχονται από το αρχείο του κ. Χρήστου Α. Τάκη

(Διεύθυνση: Πίνδου 122, Παπάγου, 15569, Αθήνα / Τηλέφωνα: 210 6531322 & 6956.293.731)

ΑΝΩ ΔΩΡΙΟ (Σουλιμά)

Έτος 1879 κάτ. 871, έτος 1889 κάτ. 1042, έτος 1896 κάτ. 1233, έτος 1907 κάτ. 1289, έτος 1920 κάτ. 658, έτος 1928 κάτ. 671, έτος 1940 κάτ. 589, έτος 1951 κάτ. 530, έτος 1961 κάτ. 376, έτος 1971 κάτ. 168, έτος 1981 κάτ. 168, έτος 1991 κάτ. 194, έτος 2001 κάτ. 181.

ΒΑΣΙΛΙΚΟ

Έτος 1896 κάτ. 58, έτος 1907 κάτ. 124, έτος 1920 κάτ. 272, έτος 1928 κάτ. 403, έτος 1940 κάτ. 567, έτος 1951 κάτ. 544, έτος 1961 κάτ. 572, έτος 1971 κάτ. 527, έτος 1981 κάτ. 526, έτος 1991 κάτ. 484, έτος 2001 κάτ. 506.

Άνω Βασιλικό (Κατσούρα)

Έτος 1879 κάτ. 178, έτος 1889 κάτ. 207, έτος 1896 κάτ. 204, έτος 1907 κάτ. 233, έτος 1920 κάτ. 302, έτος 1928 κάτ. 288, έτος 1940 κάτ. 202, έτος 1951 κάτ. 166, έτος 1961 κάτ. 86.

ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ (Βυδίσοβα)

Έτος 1879 κάτ. 411, έτος 1889 κάτ. 451, έτος 1896 κάτ. 459, έτος 1920 κάτ. 493, έτος 1928 κάτ. 532, έτος 1940 κάτ. 306, έτος 1951 κάτ. 176, έτος 1961 κάτ. 123.

ΔΩΡΙΟ (Κάτω Σουλιμά)

Έτος 1920 κάτ. 679, έτος 1928 κάτ. 306, έτος 1940 κάτ. 590, έτος 1951 κάτ. 975, έτος 1961 κάτ. 833, έτος 1971 κάτ. 950, έτος 1981 κάτ. 1257, έτος 1991 κάτ. 1368, έτος 2001 κάτ. 1139

Άγιος Αθανάσιος (Τακαίïκα)

Έτος 1928 κάτ. 65, έτος 1940 κάτ. 100, έτος 1951 κάτ. 70, έτος 1961 κάτ. 51.

Άγιος Γεώργιος

Έτος 1928 κάτ. 176, έτος 1940 κάτ. 203, έτος 1951 κάτ. 194, έτος 1961 κάτ. 103, έτος 1971 κάτ. 182, έτος 1981 κάτ. 265, έτος 1991 κάτ. 144, έτος 2001 κάτ. 131.

Άγιος Πέτρος (Γουβαλάρια)

Έτος 1928 κάτ. 202, έτος 1940 κάτ. 183, έτος 1951 κάτ. 175, έτος 1961 κάτ. 143, έτος 1971 κάτ. 11, έτος 1981 κάτ. 8, έτος 1991 κάτ. 7, έτος 2001 κάτ. 34.

Αμφιθέα (Κλέσουρα)

Έτος 1879 κάτ. 426, έτος 1889 κάτ. 484, έτος 1896 κάτ. 512, έτος 1907 κάτ. 517, έτος 1920 κάτ. 487, έτος 1928 κάτ. 539, έτος 1940 κάτ. 564, έτος 1951 κάτ. 497, έτος 1961 κάτ. 363.

Άνω και Κάτω Αμφιθέα

Έτος 1971 κάτ. 218, έτος 1981 κάτ. 129, έτος 1991 κάτ. 109, έτος 2001 κάτ. 112

Ελαιοχώριον (Ράχη Τσώρη)

Έτος 1928 κάτ. 130, έτος 1940 κάτ. 95, έτος 1951 κάτ. 102, έτος 1961 κάτ. 71.

Πεύκη (Κατσαμπανέικα)

Έτος 1928 κάτ. 70, έτος 1940 κάτ. 68, έτος 1951 κάτ. 81, έτος 1961 κάτ. 48.

 Πυργάκι (Ράχη Σκέφερη)

Έτος 1928 κάτ. 155, έτος 1940 κάτ. 90, έτος 1951 κάτ. 66, έτος 1961 κάτ. 52.

ΚΟΚΛΑ

Έτος 1940 κάτ. 354, έτος 1951 κάτ. 490, έτος 1961 κάτ. 533, έτος 1971 κάτ. 490, έτος 1981 κάτ. 443, έτος 1991 κάτ. 348, έτος 2001 κάτ. 344.

 Κάτω Μάλθη (Ακρόπολη)

Έτος 1951 κάτ. 80, έτος 1961 κάτ. 78, έτος 1971 κάτ. 64, έτος 1981 κάτ. 61, έτος 1991 κάτ. 80, έτος 2001 κάτ. 89.

ΚΟΥΒΕΛΑ

Έτος 1879 κάτ. 417, έτος 1889 κάτ. 441, έτος 1896 κάτ. 503, έτος 1907 κάτ. 498, έτος 1920 κάτ. 451, έτος 1928 κάτ. 475, έτος 1940 κάτ. 427, έτος 1951 κάτ. 382, έτος 1961 κάτ. 306, έτος 1971 κάτ. 165, έτος 1981 κάτ. 100, έτος 1991 κάτ. 190, έτος 2001 κάτ. 262.

Μαυρομάτι

Έτος 1879 κάτ. 86, έτος 1889 κάτ. 70, έτος 1896 κάτ. 66, έτος 1907 κάτ. 72, έτος 1920 κάτ. 46, έτος 1928 κάτ. 51, έτος 1940 κάτ. 61, έτος 1951 κάτ. 45, έτος 1961 κάτ. 26.

Κυψέλη (Μπιζό)

Έτος 1879 κάτ. 27, έτος 1889 κάτ. 32, έτος 1896 κάτ. 36, έτος 1907 κάτ. 46, έτος 1920 κάτ. 40, έτος 1928 κάτ. 44, έτος 1940 κάτ. 53, έτος 1951 κάτ. 72, έτος 1961 κάτ. 26, έτος 1971 κάτ. 8, έτος 1981 κάτ. 7, έτος 1991 κάτ. 28, έτος 2001 κάτ. 91.

ΜΑΛΘΗ (Μποντιά)

Έτος 1879 κάτ. 275, έτος 1889 κάτ. 315, έτος 1896 κάτ. 290, έτος 1907 κάτ. 362, έτος 1920 κάτ. 397, έτος 1928 κάτ. 425, έτος 1940 κάτ. 432, έτος 1951 κάτ. 232, έτος 1961 κάτ. 269, έτος 1971 κάτ. 189, έτος 1981 κάτ. 169, έτος 1991 κάτ. 207, έτος 2001 κάτ. 155.

ΧΑΛΚΙΑ

Έτος 1879 κάτ. 172, έτος 1889 κάτ. 237, έτος 1896 κάτ. 276, έτος 1907 κάτ. 244, έτος 1920 κάτ. 279, έτος 1928 κάτ. 273, έτος 1940 κάτ. 231, έτος 1951 κάτ. 200, έτος 1961 κάτ. 136, έτος 1971 κάτ. 80, έτος 1981 κάτ. 82, έτος 1991 κάτ. 163, έτος 2001 κάτ. 108.

ΧΡΥΣΟΧΩΡΙ

Έτος 1879 κάτ. 390, έτος 1889 κάτ. 367, έτος 1896 κάτ. 375, έτος 1907 κάτ. 428, έτος 1920 472, έτος 1928 κάτ. 497, έτος 1940 κάτ. 506, έτος 1951 κάτ. 465, έτος 1961 κάτ. 358, έτος 1971 κάτ. 257, έτος 1981 κάτ. 203, έτος 1991 κάτ. 192, έτος 2001 κάτ. 302.

ΨΑΡΙ

Έτος 1907 κάτ. 1706, έτος 1920 κάτ. 1712, έτος 1928 κάτ. 1882, έτος 1940 κάτ. 1207, έτος 1951 κάτ. 1297, έτος 1961 κάτ. 881, έτος 1971 κάτ. 662, έτος 1981 κάτ. 743, έτος 1991 κάτ. 457, έτος 2001 κάτ. 602.

Άνω Ψάρι

Έτος 1879 κάτ. 1223, έτος 1889 κάτ. 1280, έτος 1896 κάτ. 1443.

Άγιος Νικόλαος (Κολιότσι)

Έτος 1940 κάτ. 107, έτος 1951 κάτ. 59, έτος 1961 κάτ. 31, έτος 1971 κάτ. 24, έτος 1981 κάτ. 30, έτος 1991 κάτ. 70, έτος 2001 κάτ. 13.

Κάτω Μέρη

Έτος 1940 κάτ. 104, έτος 1951 κάτ. 103, έτος 1961 κάτ. 82, έτος 1971 κάτ. 37, έτος 1981 κάτ. 39, έτος 1991 κάτ. 12, έτος 2001

ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΩΡΙΟΥ (ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ)

(Το παρακάτω κείμενο μας το έστειλε ο κ. Χρήστος Τάκης ,τον οποίο και ευχαριστούμε)

Λίγο έξω και ανατολικά του σχολικού συγκροτήματος Δωρίου, με εξαιρετική θέα προς τον κάμπο και τα απέναντι βουνά, βρίσκεται το Ηρώο Εθνικής Αντίστασης,

Είναι ο χώρος όπου οι Γερμανοί κατακτητές, τον Σεπτέμβρη 1943, εκτέλεσαν και έθαψαν σε τάφο, που προηγουμένως, ανάγκασαν να σκάψουν, τους:
1) Επαμεινώνδα και Σωτήρη Γκόγκα, ετών 28 και 20 αντίστοιχα, από τον οικισμό Κάκαβα, Καλού Νερού και
2) Τον Γρηγόρη Παναγιωτόπουλο, ετών 31, από το χωριό Σελά (πρώην Δήμου Αετού).
Το απέριττο μνημείο φτιάχτηκε σε χώρο 600τ.μ, σε δυο ανισόπεδα επίπεδα και αποτελείται από την επιτύμβια πλάκα και τρεις μαρμάρινες στήλες, ύψους όρθιου ανδρός. Οι στήλες με κενό στο μέρος της καρδιάς, ενδεικτικό της άτρωτης ψυχής που φτερούγισε φεύγοντας, γέρνουν η μία προς την άλλη, όπως την στιγμή που οι ήρωες έπεφταν, διάτρητοι από τις σφαίρες.
Πέρα από την έκφραση τιμής για τους παραπάνω νεκρούς, το μνημείο υπενθυμίζει την αγωνιστική συνέχεια της περιοχής μας από την εποχή της Παλιγγενεσίας και τους Εθνικούς Αγώνες, που ακολούθησαν, μέχρι σήμερα, με αποκορύφωμα την Εθνική Αντίσταση 1940-44, που, πυκνή σε πράξεις ηρωισμού, εξέφρασε το όραμα για το ξημέρωμα ενός καλλίτερου κόσμου, μέσα από ωδίνες που μας σημάδεψαν βαθιά.
Η ιδέα της Αντίστασης ξύπνησε αυτόματα από την πρώτη κιόλας ημέρα της Κατάκτησης. Δεν είναι τυχαίο, που πριν ακόμα καταλαγιάσει ο ορυμαγδός της Μάχης της Κρήτης, στις 31 Μαΐου 1940, δύο νεαρά παιδιά, ο Απόστολος Σάντας και ο Μανώλης Γλέζος, χωρίς καμιά κατεύθυνση, ανέβηκαν στις 30 Μαΐου, στην Ακρόπολη και διακινδυνεύοντας τα πάντα, κατέβασαν τον μισερό σταυρό της ναζιστικής σημαίας, που μόλυνε τον ιερό βράχο.
Η ιδέα της αντίστασης είχε ήδη φωλιάσει στις ψυχές των αγωνιστών της Αλβανίας, που επέστρεφαν, αντικρίζοντας τους Γερμανούς, που είχαν προηγηθεί. Κουβαλούσαν μια πληγωμένη υπερηφάνεια για την Νίκη που τους έκλεψαν και για την Δικαιοσύνη που έλειψε.
Το οργανωμένο αντιστασιακό κίνημα, δεν άργησε να φουντώσει, πρώτα με τη μορφή μυστικών συναντήσεων, κάτω από τα μάτια των Γερμανών και των Ιταλών, που τους ακολούθησαν, και με έδρα το Κοπανάκι, είχαν αρχικά την ευθύνη της περιοχής μας.
Στο Δώριο εγκαταστάθηκε, στη συνέχεια, ένα γερμανικό τάγμα και για να διαμείνουν, ανάγκασαν τους ιδιοκτήτες των σπιτιών να ζήσουν σε καλύβια ή σε μεμονωμένα δωμάτια.
Προοδευτικά εκδηλώθηκαν στην περιοχή μας δυναμικότερες μορφές αντίστασης, όπως το συλλαλητήριο της 21ης Μαρτίου 1943, στο οποίο μετατράπηκε η λαϊκή αγορά του Κοπανακίου σε διαμαρτυρία για τη σχεδιαζόμενη επιστράτευση εργατών για τα εργοστάσια στη Γερμανία. Εκεί ακούστηκε από χιλιάδες στόματα, ο απαγορευμένος εθνικός μας ύμνος, μια ιαχή ελευθερίας και αστραπή στο κατοχικό σκοτάδι.
Στις 28 Μαρτίου 1943, οι Ιταλοί έπιασαν στον Αετό, τον ένοπλο αντάρτη Νίκο Λόντο, τον καταδίκασαν σε έκτακτο στρατοδικείο και τον τουφέκισαν αυθημερόν στο νεκροταφείο Κοπανακίου. Παλικάρι, μόλις 23 ετών. Ήταν το πρώτο σφαχτάρι στο βωμό της Λευτεριάς, που το μνημείο του, σαν εθνικό προσκύνημα, παραμένει άκτιστο ακόμα.
Στις 10 Μαΐου 1943 έγινε διάρρηξη των αποθηκών λαδιού και σταφίδας αντίστοιχα στο Δώριο και Κοπανάκι και διανεμήθηκαν στον κόσμο οι ποσότητες που είχαν δεσμευθεί για τις κατοχικές δυνάμεις.
Ήδη είχε δημιουργηθεί στην Ορεινή Τριφυλία και Ολυμπία, χάρις στο δυσπρόσιτο της περιοχής, το πρώτο ελεύθερο κομμάτι της σκλαβωμένης Ελλάδας.
Ανεξάρτητα από τα δραματικά γεγονότα που μεσολάβησαν εκεί, από την σύγκρουση των αντιστασιακών παρατάξεων με διαφορετικό πολιτικό προσανατολισμό και μεταπολεμικές επιδιώξεις (6 Αυγούστου 1943), το σίγουρο είναι πως ο κοινός πόθος που φλόγιζε τις καρδιές όλων ήταν το πάθος για την Ελευθερία και η αγάπη για την Πατρίδα.
Το αντιστασιακό φρόνημα είχε φουντώσει και οι ανοικτές συγκρούσεις με τους κατακτητές ήταν πλέον δεδομένες. Τέτοια ήταν και η περίπτωση της Μάχης του Αετού αφορμή για τον θάνατο των τριών μαρτύρων που τιμώνται στο Ηρώο Εθνικής Αντίστασης του Δωρίου.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 1943, ημέρα συνθηκολόγησης της Ιταλίας, μια ομάδα 14 ποδηλατιστών, στάλθηκε από το Δώριο στον Αετό με σκοπό την συγκέντρωση πληροφοριών για τη ρευστή κατάσταση που είχε προκύψει.
Τμήμα του ΕΛΑΣ είχε διανυκτερεύσει εκεί, καθοδόν προς την Κυπαρισσία, όπου αναμενόταν ότι οι αντιφασίστες Ιταλοί στρατιώτες είχαν σκοπό να αυτομολήσουν, παραδίδοντας και τον πολύτιμο για την Αντίσταση οπλισμό τους.
Η σύγκρουση, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν σχεδιασμένη, έγινε αναπόφευκτη υπό την πιεστική παρότρυνση των κατοίκων, που δεν συγχωρούσαν την παρουσία των Γερμανών στο χωριό τους. Θεώρησαν μάλιστα ως πράξη δειλίας της αποφυγή της σύγκρουσης.
Το γερμανικό τμήμα εξουδετερώθηκε, πλην ενός, που παρά το ότι ήταν τραυματίας, κατόρθωσε, σέρνοντας το ποδήλατο του, να φτάσει στο Δώριο και να εμφανιστεί κατά το μεσημέρι, στο χώρο μπροστά στο σιδηροδρομικό σταθμό όπου έπαιζαν αμέριμνα τα παιδιά.
Οι Γερμανοί περιέργως αγνοούσαν μέχρι εκείνη την στιγμή την σύγκρουση στον Αετό. Η εμφάνιση του πληγωμένου στρατιώτη σήμανε ακαριαίο συναγερμό και για τους Γερμανούς που έσπευσαν να κλείσουν τις εξόδους του χωριού, και για τους κατοίκους, που γνωρίζοντας την τακτική των αντιποίνων, προσπάθησαν αμέσως να διαφύγουν προς την γενική κατεύθυνση των οικισμών του Σουλιμά, κρατώντας από το χέρι τα παιδιά και ό,τι άλλο μπορούσαν.
Οι εξάδελφοι Γκόγκα είχαν συλληφθεί λίγες μέρες πριν, ένοπλοι, κάπου στην περιοχή του χωριού τους και ήσαν υπό φρούρηση, σ’ ένα χάλασμα στο χώρο της σημερινής κεντρικής πλατείας του Δωρίου. Τους χρησιμοποιούσαν όμως και για αγγαρείες. Εκείνη την ημέρα είχαν πάρει τον Επαμεινώνδα, πολεμιστή της Αλβανίας, για να κάνει καθαριότητα κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του Δωρίου.
Καθώς ο κόσμος έφευγε σε κατάσταση αλλοφροσύνης, του είπαν με ξεφωνητά να δραπετεύσει αμέσως και να σωθεί. ‘Όμως αυτός καθυστέρησε προκειμένου να ειδοποιήσει και το συγκρατούμενο μικρότερο εξάδελφο του, τον Σωτήρη, σπουδαστή Διδασκαλείου, για τον οποίο ένιωθε υπεύθυνος.
Ήταν εκ μέρους του μια μεγαλειώδης επιλογή αλλά μοιραία και για τους δύο. Σε λίγη ώρα τους οδήγησαν δεμένους στο χώρο ακριβώς όπου είναι τώρα το Ηρώο και τους έβαλαν να σκάψουν ένα ξέβαθο λάκκο, πλάι στο αρδευτικό αυλάκι.
Το πολυβόλο ήταν στημένο 50 περίπου μέτρα πιο πίσω, προς την εκκλησία, κάτω από μια βελανιδιά που οι παλαιότεροι τη θυμόμαστε για πολλά χρόνια, ξεραμένο σκέλεθρο, ίσως από εκείνη την ημέρα.
Ο φριχτός ήχος αντήχησε στη γαλήνη του απογεύματος και το ειρηνικό τοπίο έγινε μάρτυρας της Ιερής Μετάστασης δύο ηρωικών ψυχών αλλά και ενός εγκλήματος, που, δυστυχώς, έμεινε ατιμώρητο από την ανθρώπινη Δικαιοσύνη.
Τους παράχωσαν τον ένα επάνω στον άλλο, ακήδευτους.
Το ίδιο σχεδόν σκηνικό επαναλήφθηκε είκοσι ημέρες αργότερα, με τον τρίτο των Μαρτύρων, τον Γρηγόρη Παναγιωτόπουλο πολεμιστή και αυτόν της Αλβανίας. Τον είχαν συλλάβει στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που έκαναν οι Γερμανοί στην περιοχή του χωριού Σελά, μετά την πυρπόληση του Αετού.
Ο κόσμος είχε επιστρέψει πάλι στο χωριό και ζωή είχε πάρει τον συνηθισμένο της ρυθμό κάτω από την παγερή παρουσία του εχθρού, που ένιωθε ήδη να νικιέται σ’ όλα τα μέτωπα.
Εκείνο το φθινοπωρινό απόγευμα, ακούστηκε μια μεμονωμένη ριπή πολυβόλου, που ξάφνιασε όλους γιατί οι ασκήσεις με όπλα γίνονταν μόνο τις πρωινές ώρες. Το επόμενο πρωί, ήταν πλάι στον διπλό τάφο, ένας ακόμα φρεσκοσκαμμένος σωρός από χώμα και κάτω βρισκόταν διπλωμένο πλαγιαστά το διάτρητο από σφαίρες σώμα.
Ο κόσμος ανατρίχιασε καθώς είδε κάνω από τις πράσινες φυστικιές που καλλιεργούσαμε τότε, ένα ματωμένο σύρσιμο μήκους πενήντα περίπου μέτρων. Φαίνεται ότι το παλικάρι προσπάθησε να δραπετεύσει και αφού τον πυροβόλησαν, τον έσυραν στο μικρό λάκκο που ο ίδιος είχε σκάψει.
Ένα περίπου χρόνο μετά οι Γερμανοί, ταπεινωμένοι, έφυγαν, σημαδεύοντας τη συλλογική μνήμη με τις πιο σκληρές και απάνθρωπες παραστάσεις αλλά και την ικανοποίηση ότι ο ελληνικός λαός είχε επιτελέσει το ιστορικό του χρέος.
Οι συγγενείς των νεκρών φρόντισαν, πολύ νωρίς, για την εκταφή και την μεταφορά των οστών στη γενέτειρα τους.
Οι τραγικές εσωτερικές περιπέτειες ευθύς μετά την απελευθέρωση και το πλήθος των θυμάτων από την περιοχή μας, ίσως να ήταν η αιτία που το περιστατικό της εκτέλεσης έχασε την αρχική του λάμψη και τον διαχρονικό συμβολισμό. Ήταν απλώς τρεις ακόμα απώλειες ανάμεσα σε πολλές άλλες που θρήνησε η περιοχή μας.
Το τοπίο ξαναπήρε την αρχική ειρηνική του όψη. Εν τω μεταξύ κτίσθηκε το σχολικό συγκρότημα του Γυμνασίου και Λυκείου και έγινε ενδιάμεσα το γήπεδο του ποδοσφαίρου.
Τα παιδιά ανήξερα ξεφώνιζαν και περπατούσαν στο χώρο των εκτελέσεων, αγνοώντας το τραγικό γεγονός που συνέβη εκεί πριν γεννηθούν και το συνταρακτικό συμβολισμό του αίματος, που είχε ποτίσει το χώμα όπου αμέριμνα έπαιζαν.
Τον Ιούλιο του 1988, πριν αρχίσει ο αναδασμός, υποβλήθηκε στην κοινότητα, γραπτή πρόταση για τη μνημειακή και γενικότερη αισθητική ανάδειξη του χώρου, σαν χρέος για τους Μάρτυρες Νεκρούς, αλλά και για να υπάρχει ένας ακόμα λόγος, για τους νεώτερους, να υπερηφανεύονται και να αγαπούν το χωριό μας.
Τελικά από τον αναδασμό προβλέφθηκαν μόνο 600m2 από τα δικαιώματα της Κοινότητας που ήσαν εντελώς ανεπαρκή για το προταθέν πάρκο-αλσύλλιο.
Το μνημείο στη σημερινή του μορφή κατασκευάστηκε από το Δήμο Δωρίου το 2004 σε σχέδια και με συμβολική αρχική προσφορά χρημάτων από ομάδα δημοτών.
Τα αποκαλυπτήρια με επιμνημόσυνη δέηση έγιναν στις 4 Νοεμβρίου του ιδίου έτους από τον τότε δήμαρχο Αντώνη Τάκη, με παρουσία πλήθους κόσμου και των σχολείων, καθώς και αντιπροσωπεία των Αρχών.
Συνδυάστηκαν με την απονομή τιμητικών διπλωμάτων ευγνωμοσύνης στους επιζώντες μαχητές του Έπους της Βορείου Ηπείρου, του οποίου η Εθνική Αντίσταση αποτελεί αδιάσπαστη φυσική συνέχεια.
Παρόντες ήσαν και οι συγγενείς των εκτελεσθέντων από τα Γκογκέικα και το Σελά. Πολύ συγκινητική ήταν η στιγμή που η κόρη του τρίτου από τους εκτελεσθέντες, κυρία Γεωργία Μπάκα- Παναγιωτοπούλου, πλημμύρισε με δάκρυα την επιτύμβια στήλη του πατέρα της που την άφησε ορφανή πριν ακόμα γεννηθεί.
Σ’ όλη την διάρκεια της τελετής ακουγόταν στο μεγάφωνο η μουσική από το έργο «Μαουτχάουζεν» των Θεοδωράκη και Καμπανέλη, εμπνευσμένο από την φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης.
Έκτοτε καθιερώθηκε να γίνεται κάθε χρόνο, στις 27 Οκτωβρίου , στο χώρο του μνημείου η γιορτή της σημαίας και απόδοση Τιμής στην Εθνική Αντίσταση με κατάθεση στεφάνων και απαγγελίες ποιημάτων από τα σχολεία.
Σαν συμπλήρωμα των παραπάνω δεν θα ήταν άσχετο να ξαναθυμηθούμε το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, που εκφράζει πολύ βαθιά το πνεύμα της Εθνικής Αντίστασης, με τη φωνή των διακοσίων Μαρτύρων που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς την Πρωτομαγιά του 1944 στην Καισαριανή.
Από το ποίημα αυτό προέρχεται και το επιτύμβιο επίγραμμα του μνημείου.

Σκοπευτήριο Καισαριανής
(Μιλούν οι πεσόντες αγωνιστές της Αντίστασης)

«Εδώ πέσαμε παιδιά του Λαού. Γνωρίζετε γιατί.
Γυμνοί, κατάσαρκα φορώντας τις σημαίες
Η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.
Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα.
Είδατε τα πουλιά που πέταξαν, αντίθετα στις σφαίρες,
Αγγίζοντας με τα φτερά τους τον ανατέλλοντα πυρφόρον.
Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς ν’ ανοίγουν στο μέλλον.
Εμείς μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα.
Μόνον, θυμηθείτε το:
Αν η ελευθερία δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας
Εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γειά σας.»
Γιάννης Ρίτσος

Χρήστος Α. Τάκης
Πίνδου 122 –Παπάγος- Τ.Κ. 15669
Τηλ, 210 6531322- 6956293731

ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΔΩΡΙΟΥ

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος στις 27-10-20011 έγινε μια σεμνή τελετή εις μνήμη των τριών πεσόντων στο μνημείο Εθνικής Αντίστασης Δωρίου με την συμμετοχή συγγενών των πεσόντων, εκπρόσωπους του Δήμου , μαθητών των σχολείων Δωρίου , μελών της Εθνικής Αντίστασης και πολιτών.

 

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.